Tranzyt Merkurego

Przejście Merkurego na tle tarczy Słońca, tranzyt Merkurego – zjawisko astronomiczne zachodzące wtedy, kiedy planeta Merkury znajduje się między Ziemią i Słońcem i jest widoczna na tle tarczy słonecznej. Obserwacje tranzytu umożliwiają wyznaczenie średnicy kątowej planety oraz określenie jej dokładnych współrzędnych na niebie. Tranzyty Merkurego są znacznie częstsze niż tranzyty Wenus – zdarzają się średnio trzynaście razy w ciągu stulecia. Mogą mieć miejsce około 8 maja (w odstępach 7, 13 lub 33 lat) i około 10 listopada (w odstępach 13 lub 33 lat). W maju Merkury jest bliski swojego aphelium i ma rozmiar kątowy 12". W listopadzie jest bliski peryhelium, a jego rozmiar kątowy to 10". Ostatnie trzy tranzyty nastąpiły w latach 2006, 2016 i 2019, następny nastąpi 13 listopada 2032.

Czasami podczas tranzytu tarcza słoneczna bywa jedynie "muśnięta" przez Merkurego. Oznacza to, że w niektórych miejscach na kuli ziemskiej widać pełen tranzyt, a na innych tylko częściowy (bez drugiego i trzeciego kontaktu). Ostatni taki tranzyt miał miejsce 15 listopada 1999. Poprzedni – 28 października 743. Następny nastąpi 11 maja 2391. Zdarza się też, że z niektórych miejsc na Ziemi widać częściowy tranzyt, a z innych nie widać go w ogóle. Ostatni taki miał miejsce 11 maja 1937, poprzedni 21 października 1342, a kolejny nastąpi 13 maja 2608.

Pierwszym obserwatorem przejścia Merkurego przed tarczą Słońca był francuski astronom Pierre Gassendi, który prześledził przebieg zjawiska w 1631. W Polsce po raz pierwszy dokonał podobnej obserwacji i dokładnie ją opisał Jan Heweliusz w 1661. Obserwacja ta była trzecią w historii astronomii.

Podczas przejścia można zaobserwować różne zjawiska optyczne, a do najciekawszych należy tzw. czarna kropla.